Czym jest zespół policystycznych jajników?
Policystyczny jajnikZespół policystycznych jajników to zaburzenie o podłożu hormonalnym. Szacuje się, że dotyka ok. 5-10% kobiet w wieku rozrodczym i jednocześnie jest jedną z najczęstszych przyczyn uniemożliwiających zajście w ciążę.
W naturalnym, prawidłowym cyklu miesiączkowym jajniki kobiety co miesiąc produkują kilka pęcherzyków (tzw. pęcherzyki Graafa), w których znajduje się i dojrzewa komórka jajowa.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) atakuje bezpośrednio i niszczy tkanki jajników, w wyniku czego produkują one małe i niedojrzałe pęcherzyki, hamując jednocześnie produkcję komórek jajowych. Brak komórek jajowych oznacza brak owulacji, a brak owulacji uniemożliwia zajście w ciążę.
Kiedy w dłuższym okresie czasu w organizmie kobiety nie dochodzi do owulacji wzrasta produkcja męskich hormonów płciowych oraz występują zaburzenia miesiączkowania.
Skąd się bierze PCOS?
Przyczyny zespołu policystycznych jajników (zwanego również: zespołem wielotorbielowatych jajników, drobnotorbielowatych jajników lub zespołem Steina-Leventhala) nie zostały jeszcze do końca rozpoznane. Badania naukowe jednak dowodzą, że mogą one w znacznej ilości przypadków mieć podłoże genetyczne.
Czym się objawia PCOS?
W niemalże 100% przypadków kobiet cierpiących na PCOS wykazano zaburzenia miesiączkowe objawiające się brakiem miesiączki. Zaburzenia te spowodowane są znacznym rozstrojem poziomu hormonów:
- niski poziom FSH (hormon ten pobudza pęcherzyki Graafa do wzrostu, a także odpowiada za produkcję estrogenów),
- wysokie stężenie LH (hormon ten odpowiada m.in. za owulację i luteinizację ciałka żółtego).
Możliwe objawy PCOS:
- przetłuszczająca się cera lub trądzik,
- występowania ciemnych plam – najczęściej w okolicy karku, pach i łokci,
- nadmierne owłosienie w miejscach takich, jak np. górna warga, broda, bokobrody, podbródek i szyja, brodawki sutkowe, mostek, górna część ramienia, paliczki środkowe rąk, okolica krzyżowo-lędźwiowa, krocze,
- przybieranie na wadze z niewyjaśnionych przyczyn,
- łysienie typu męskiego, łupież,
- obniżony tembr głosu,
- zmiana sylwetki ciała,
- przerost łechtaczki i warg sromowych,
- otyłość typu brzusznego,
- hipercholesterolemia i nadciśnienie tętnicze,
- cienkie włosy,
- bóle miednicy,
- złe samopoczucie,
- problemy ze snem.
Występowanie tych objawów nie musi jednak oznaczać tylko i wyłącznie występowanie PCOS. Wiele z tych objawów może być skutkiem innych zupełnie chorób. Dlatego też należy zadbać o szczegółową diagnostykę i opinię specjalisty.
PCOS, a niepłodność
Dla kobiet starających się o dziecko diagnoza w postaci PCOS wiąże się z ogromnym stresem i strachem. Jest to schorzenie stosunkowo ciężkie do leczenia, zwłaszcza dla kobiet pragnących mieć potomstwo.
Jeśli PCOS powoduje jedynie lekkie zaburzenia hormonalne, tzn. owulacja występuje rzadziej niż co miesiąc ale występuje, najczęściej udaje się zajść w ciążę bez konieczności skomplikowanego leczenia – wymaga to jedynie większej cierpliwości. Jeśli jednak pacjentka ma ciężki stopień PCOS leczenie jest dużo bardziej skomplikowane i niestety w bardzo wielu przypadkach jedyną nadzieją na zajście w ciążę jest skorzystanie z metod zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro).
Należy pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i tylko po odpowiedniej diagnozie sytuacji -zarówno zdrowia kobiety jak i jej partnera – można dokładnie ocenić szanse na ciążę.
Leczenie PCOS
Leczenie zespołu jest uzależnione w dużym stopniu od wieku i planów rozrodczych pacjentki. W przypadku kobiet starających się o dziecko leczenie schorzenia zależy od stopnia PCOS. Metod jest wiele: od małoinwazyjnych leków po bardziej skomplikowane procedury medyczne. W przypadku lekkiego zaburzenia bardzo często po niedługim okresie leczenia farmakologicznego zdolność kobiety do zapłodnienia wraca do normy umożliwiającej poczęcie. W wielu przypadkach lekarze kierują swoje pacjentki na zabieg laparoskopii. Laparoskopia jest drugim etapem leczenia, kiedy organizm kobiety nie reaguje na podawane leki lub kiedy istnieją inne medyczne wskazania do jej wykonania. Ma ona dwojakie znaczenie – po pierwsze pozwala zidentyfikować i ocenić stan narządów rodnych kobiety, po drugie może być działaniem leczniczym. Ta nowoczesna metoda pozwala usunąć zmiany zachodzące w jajniku, będące bezpośrednią przyczyną niepłodności. Bardzo często kobiety mające problem z owulacją po takim zabiegu wracają do prawidłowych zdolności rozrodczych i udaje im się zajść w ciążę.
Leczenie operacyjne PCOS
Skutecznym sposobem wywołania jajeczkowania przy zdiagnozowaniu PCOS (Policystic Ovary Syndrome – zespół policystycznych jajników) może być również metoda chirurgiczna. Jajniki w zespole PCOS są znacznie powiększone i mają zbyt dużo pęcherzyków antralnych. Ta metoda leczenia polega na przywróceniu prawidłowych stężeń hormonów (głównie obniżenie hormonu luteinizującego – LH) poprzez zmniejszenie rezerwy jajnikowej. Osiągamy to przez kontrolowane zniszczenie niewielkiej części jajnika.
Więcej szczegółowych informacji na temat leczenia operacyjnego PCOS znajduje się na stronie Szpitala Gameta.